Ásahusat mat sáhttet leat doarjjan
Pedagogalaš psykologalaš bálvalus (PP-bálvalus)
Jus mánáidgárdi lea fuolastuvvan máná giellaovdáneamis, de sáhttet váldit oktavuođa PP-bálvalusain oažžun dihte rávvagiid ja bagadallama. Lea maid vejolaš gulahallat PP-bálvalusain namakeahttá máná, ovdalgo dieđihuvvo dihto áššin.
Go mánáidgárdi ja váhnemat/ovddasteaddjit leat ovtta oaivilis das ahte mánná dárbbaša eanet veahki ja doarjaga, de sáhttet dieđihit máná PP-bálvalussii.
PP-bálvalus lea suohkana áššedovdi eiseváldi, ja árvvoštallá dárbbu juohke áššis mii dieđihuvvo sidjiide. PP-bálvalus galgá kártet máná gielalaš gelbbolašvuođa ja hástalusaid, ja rávvet mo mánáidgárdi sáhttá láhčit dili máná gielalaš ovdáneapmái.
PP-bálvalus galgá maid ráhkadit áššedovdi árvvoštallama mii čilge máná dárbbu earenoamášpedagogalaš veahkkái, ja evttohit konkrehta doaibmabijuid maid sáhttá bidjat johtui mánáidgárddis. Suohkan mearrida earenoamášpedagogalaš veahki mánnái, PP-bálvalusa áššedovdi árvvoštallama vuođul. Mearrádusas galget leat dieđut veahki viidodaga ja sisdoalu birra, ja geas lea ovddasvástádus dan čađahit.
Mánáidgárdi galgá ovttasbargat PP-bálvalusain ja ruovttuin go ráhkada mánnái individuála plána, mas čielggaduvvojit ulbmilat, doaimmat ja doaibmabijuid árvvoštallan.
Mánáidgárdi galgá čađahit daid doaimmaid mat leat plánas ja čuovvolit máná gielalaš ovdáneami. Mánáidgárdi galgá maiddái addit PP-bálvalussii ja váhnemiidda/ovddasteddjiide dieđuid dan birra movt veahkki doaibmá. PP-bálvalus ges galgá čuovvolit ja bagadit mánáidgárddi bargiid, ja árvvoštallat lea go dárbu muddet plána dahje doaimmaid dađistaga.
Statped/SEAD doarjjan PP-bálvalussii
Dain áššiin main PP-bálvalus dárbbaša eambbo doarjaga, de sáhttet ohcat veahki Statpedas.
PP-bálvalus ávžžuhuvvo álggos váldit oktavuođa Statpeda bálvalusain “Spør oss/Jeara mis” čielggadan dihte dárbbu. Maŋŋel dan sádde PP-bálvalus ohcama Statpedii. Dan ohcama fertejit váhnemat/ovddasteaddjit dohkkehit.
Go PP-bálvalus ohcá Statpedas bálvalusa sámi mánáide geain leat erenoamáš oahppandárbbut, de biddjo ášši Sámi erenoamášpedagogalaš doarjalussii (SEAD:ii).
SEAD sáhttá veahkehit PP-bálvalusa kártet, árvvoštallat ja rávvet mo heivehit sámegielat mánáide geain leat erenoamáš oahppodárbbut.
PP-bálvalus sáhttá maid ohcat vuogádatbálvalusa mánáidgárddiide. Dát bálvalusat eai leat čadnon dihto mánnái, muhto galget loktet olles mánáidgárddi gelbbolašvuođa dihto earenoamášpedagogalaš fáttáin. Dá lea ovdamearka movt vuogádatbálvalus doaibmá ja movt dan ohcá.
Don gávnnat dieđuid du báikkálaš PP-bálvalusa birra suohkana ruovttusiidduin. Suohkana PP-bálvalus galgá maid ovttasbargat priváhta mánáidgárddiiguin.
SEAD fállá heivehuvvon bálvalusaid indiviida dásis sámi mánáide, nuoraide ja rávisolbmuide ja vuogádatbálvalusaid ásahusaide.
SEAD maid ráhkada oahpponeavvoresurssaid ja kártenreaidduid, sihke lulli- , julev- ja davvisámegillii. Dasa lassin bagadallet movt dáid atnit mánáidgárddiin ja skuvllain.